Kontrolden çıkan dev Çin roketi, çok daha büyük bir sorunu gündeme getirdi: ‘Uzay çöpü’
Çin’in denetimden çıkan devasa roketi, kimseye ziyan vermeden okyanusa düşmüş olsa da çok değerli bir sorunu gündeme getirdi: Uzayda giderek büyüyen enkaz yığını.
Nisan sonunda fırlatılan Uzun Yürüyüş 5B (Chang Zheng 5B / Long March 5B) isimli roket, denetimden çıkınca dünya genelinde telaş yaratmıştı. Çin’in yerli uzay istasyonu inşaatı için yörüngeye fırlattığı yaklaşık 20 tonluk roket, sonunda Hint Okyanusu’na düşmüş ve herkes rahat bir nefes almıştı.
Independent Türkçe’nin derlediği habere nazaran, bilim insanları yörüngedeki öteki enkazın yarattığı tehlikelerin devam ettiğini vurguluyor. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden astrofizikçi Jonathan McDowell’e nazaran bu olay tarihteki en büyük 4. denetimsiz düşüş oldu.
Bir numarada 1979’da Skylab uzay istasyonunun düşüşüyle ABD yer alıyor. İkinci sırada Saturn V roketinin 1975’te düşen S-II-13 kesimiyle tekrar ABD var. Üçüncü sırada 1991’de atmosfere denetimsizce giren, Salyut 7 uzay istasyonuna ilişkin bir modülle Rusya bulunuyor.
Bu durum, yörüngedeki uzay aracı kesimlerinin Dünya’yı sıklıkla tehdit ettiğini gösteriyor. Fakat uzay çöpleri, yeryüzüne düştüğünde değil, tıpkı vakitte yörüngede de sorun yaratıyor.
Örneğin geçen yıl yapılan bir araştırma, Dünya yörüngesindeki en tehlikeli 50 uzay çöpünü ortaya çıkarmıştı. Listedekilerin 35’i roket, 8’i ise uydu. Birinci 20 sırada yer alan cisimler Sovyetler Birliği ve Rusya’nın 1987 ile 2007 ortasında uzaya yolladığı büyük roketlerden oluşuyor.
Üstelik bu cisimlerden rastgele ikisi çarpışırsa sonuçlar felakete yol açabilir ve binlerce yeni tehlikeli uzay çöpü yaratabilir. Avrupa Uzay Ajansı’na nazaran şu anda Dünya yörüngesinde ıskartaya çıkarılmış yaklaşık 3 bin uydu bulunuyor.
Yörüngede ayrıyeten 10 santimetreden büyük, 900 bin, bir santimetreden büyük 128 milyon, bir milimetreden büyük 34 bin obje mevcut. Çok sayıdaki objelerden rastgele biri, yörüngedeki çalışan uydulara yahut uzay araçlarına önemli biçimde ziyan verme potansiyeli taşıyor.
Örneğin 2009’da Iridium isimli etkin bir ABD uydusuyla Kosmos isimli ıskartaya çıkarılmış Rus uydusu çarpışmış ve yeni, tehlikeli bir enkaz bulutu oluşmuştu.
İşte bu nedenle Çin’in uzay çöpü okyanusa düştüğüne bilim insanlarının aklında bir soru bıraktı:
Bir sonraki de okyanusa isabet edecek mi?
Buradan hareketle McDowell, “Görünüşe nazaran Çin kumarı kazandı” diye konuştu. Fakat ülkeler ve şirketler, uzaydaki çöplerini temizleyemezse bu kumar devam edecek.
Kaynak: Cumhuriyet Gazetesi